Astma

Astma is een wereldwijd verspreide chronische ziekte. Op deze pagina gaan we dieper in op astma bronchiale. De soorten, de oorzaken, symptomen, behandelingsmethodes en oplossingen voor binnenshuis worden toegelicht.

Wat is astma precies?

Het woord astma is afkomstig van een Grieks woord dat hijgen betekent. Het is een ziekte die voorkomt bij alle mensenrassen, op alle leeftijden en evenveel bij mannen als bij vrouwen.

Meer specifiek is astma het aanvalsgewijs optreden van een belemmering van de ademhaling.

Deze belemmering kan optreden ten gevolge van:

• Een krampachtige vernauwing van de bronchiën (vertakkingen van de luchtpijp naar de longen)
• Zwelling van het slijmvlies van de luchtwegen
• Uitscheiding door die slijmvliezen van een dikke en taaie vloeistof

Tussen de aanvallen in kunnen perioden voorkomen waarin de patiënt weinig of geen last heeft (het paroxysmale type). De aandoening kan echter ook in lichte vorm blijven voortduren (het chronische type).

Weetje: Een acute aanval die dagen of weken duurt noemt men status asthmaticus.

Andere vormen van benauwdheid

Astma bronchiale is geheel anders van aard en heeft ook een andere oorzaak dan de vormen van benauwdheid waarvoor eveneens de term astma gebruikt wordt.

Hierbij wordt in plaats van bronchiale een ander woord toegevoegd. Enkele voorbeelden:

• Het woord cardiale (astma cardiale) wordt toegevoegd om de samenhang met een onvoldoende hartwerking aan te duiden,
• Het woord uremicum wordt toegevoegd om een verband met niervergiftiging aan te duiden,
• Het woord nervosum wordt toegevoegd om de samenhang van het optreden van de benauwdheid met nerveuze factoren aan te geven.

Oorzaken van bronchiaal astma

Om astma goed te kunnen behandelen, dient men eerst de oorzaken ervan te onderzoeken. Bij astma in de lente en de zomermaanden kunnen stuifmeel en schimmel binnenshuis de oorzaak zijn.

Als aanvallen alleen in de wintermaanden voorkomen, is een infectie waarschijnlijk de oorzaak… Alhoewel ook het beddengoed dat alleen in de winter wordt gebruikt, donzen dekens bijvoorbeeld, de schuldige kan zijn.

Als de aanvallen het hele jaar door voorkomen, kunnen volgende zaken astma veroorzaken:

• Haren van huisdieren,
• Huidschilfers van huisdieren,
• Uitwerpselen van huisdieren en micro-organismen zoals de huisstofmijten,
• Opgedroogde urine van huisdieren,
• Veren van huisdieren (veermijt),
• Beddengoed (dekbed en kussens bijvoorbeeld, alsook matras),
• Chronische infecties van de ademhalingswegen

Aanvallen die optreden in bepaalde huizen of appartementen kunnen veroorzaakt worden door huisdieren, het beddengoed of de meubelstoffering, of de schimmels die hierin aanwezig zijn.

Extrinsiek astma

In ongeveer de helft van de gevallen wordt bronchiaal astma veroorzaakt door een aangeboren of verworven overgevoeligheid voor uitwendige factoren (allergenen).

Deze allergenen zijn meestal zwevende deeltjes in de ingeademde lucht, en soms ook voedsel of ingenomen medicijnen. Deze vorm van astma, die ook wel extrinsiek astma wordt genoemd, is vaak erfelijk.

Naar schatting 1 procent van de wereldbevolking zou aan bronchiaal astma lijden.

Extrinsiek astma treedt gewoonlijk op voor het veertigste levensjaar.

Intrinsiek (infectueus) astma

Hiertegenover staat intrinsiek astma, dat het gevolg is van chronische infecties van de ademhalingswegen of van de neusbijholtes.

Waarschijnlijk ontstaat intrinsiek astma door een specifieke overgevoeligheid voor een in het lichaam aanwezige bacterie en vergroot de infectie de gevoeligheid voor allergenen.

Instrinsiek astma kan op elke leeftijd de kop opsteken (maar vooral op middelbare leeftijd).

Vaak een gecombineerde oorzaak

Bij de meeste astmapatiënten spelen zowel allergenen als infecties een rol. Met andere woorden, in de meeste gevallen spreken we dus eigenlijk over een hybride vorm van astma: Een mix van:

• Extrinsiek astma (reactie op allergenen) en
• Intrinsiek astma (reactie op bacteriën en infecties)

Als de patiënt eenmaal allergisch is geworden voor bepaalde stoffen of bacteriën, kan een aanval worden veroorzaakt door allerlei factoren die niets met de oorspronkelijke oorzaken te maken hebben!

Enkele voorbeelden van zulke secundaire factoren zijn:

• Emoties
• Wisselingen in de temperatuur en de vochtigheidsgraad van de lucht,
• Prikkelende houtrook,
• Prikkelende sigarettenrook
• Sterk geurende (chemische) stoffen (zoals verf bijvoorbeeld),
• Lichamelijke inspanning
• Overdadige maaltijd
• Lachen
• Zingen

Extrinsiek astma en hooikoorts

Extrinsiek astma en hooikoorts (pollenallergie) komen vaak simultaan voor bij dezelfde persoon en worden door dezelfde allergenen veroorzaakt. De belangrijkste allergenen zijn:

• Stuifmeel van gras en bloemen,
• Schimmelsporen,
• Dierlijke huidschilfers,
• Kattenhaar,
• Hondenhaar,
• Paardenhaar,
• Veren,
• Pluisjes van stoffen,
• Insectenbestrijdingsmiddelen

Plantensoorten die astma-aanvallen veroorzaken

Hieronder vind je een tabel van een reeks plantensoorten waarvan het stuifmeel astma-aanvallen kan veroorzaken:

Overgevoeligheid voor voeding en geneesmiddelen

Het aantal gevallen waarin astma wordt veroorzaakt door overgevoeligheid voor bepaalde voedselsoorten is gering.

In zo’n geval kunnen alle soorten voedsel de oorzaak zijn (eieren, vis, mosselen, garnalen, oesters, noten, specerijen en chocolade). We maakten een speciaal overzicht van dierlijke voedselallergenen en een overzicht van plantaardige voedselallergenen.

Ook geneesmiddelen zoals acetylsalicylzuurtabletten kunnen een astma-aanval verwekken.

Vaststellen gevoeligheid allergenen

Vaak is alleen met behulp van een huidtest uit te maken voor welk allergeen of welke allergenen de patiënt gevoelig is.

Hierbij worden sterk verdunde extracten van stuifmeel, dierlijke huidschilfers, katoenzaad, kapok, vlaszaad, vislijm, schimmels, huisstof, veren, katten-, paarden- en hondenharen, wol, zijde en sommige voedselsoorten (eieren, mosterd) op een gekraste huid gedruppeld of onder de huid gespoten.

Wanneer op een van die plekken roodheid en zwelling ontstaan, kan dit erop wijzen dat de patiënt gevoelig is voor dat allergeen.

Als een patiënt op geen enkel allergeen reageert, pleit dit voor het bestaan van intrinsiek, infectieus astma en moet naar de infectiebron gezocht worden!

Symptomen van astma

Aanvallen

In de meest typische vorm treedt astma op in aanvallen, terwijl tussen de aanvallen in de ademhaling vrijwel normaal functioneert. De aanvallen treden zowel ‘s nachts als overdag op na:

• Blootstelling aan een specifiek allergeen,
• Door ongewone lichamelijke inspanning,
• Door een plotselinge temperatuursverandering,
• Door een infectie van de ademhalingswegen, of
• Door opwinding

We maakten ook een diepgaande pagina speciaal over deze astma-aanvallen.

Mechanisme van astma

Als de aanval begint heeft de patiënt een gevoel van grote benauwdheid, gecombineerd met hoesten zonder slijm op te geven en een bemoeilijkte ademhaling. De borstkas zet uit door de ingeademde lucht en tijdens het uitademen wordt niet alle lucht weer verwijderd.

Hierdoor wordt de ademhaling steeds oppervlakkiger. De aanval eindigt gewoonlijk met het ophoesten van dik en taai slijm.

De meeste aanvallen duren gewoonlijk een half uur of enkele uren. In bepaalde gevallen, en vooral wanneer de astma het gevolg is van een infectie van de ademhalingswegen, kan de acute aanval dagen of weken duren.

Een dergelijke zware en aanhoudende aanval (status asthmaticus) kan de patiënt door uitputting, gebrek aan slaap en onvoldoende voeding ernstig verzwakken.

Chronische vorm van astma

Veel patiënten gaan op de duur aan chronisch astma lijden. Hierbij zijn in rusttoestand nauwelijks verschijnselen merkbaar.

De toestand kan echter vrij snel omslaan en verergeren na lichamelijke inspanning, een overdadige maaltijd, lachen, zingen, emotionele opwinding en psychologische factoren.

Karakteristieke verschijnselen astma

Tijdens een aanval is de diagnose gemakkelijk te stellen aan de hand van de karakteristieke verschijnselen van astma:

• Kortademigheid,
• Het piepen en hijgen,
• Het dikke en taaie slijm,
• Periodieke aanvallen in de voorgeschiedenis van de persoon en zijn familie

Bij microscopisch onderzoek zijn in het slijm volgende zaken te vinden:

• Spiraalvormige draden afkomstig van de kleinste luchtpijptakjes (spiralen van Curschmann)
• De zogenaamde kristallen van Charcot-Leyden die lang, puntig en achthoekig zijn.

Als het slijm gekleurd is, blijken er vele eosinofiele witte bloedlichaampjes in te zitten. Gewoonlijk is het aantal van deze cellen in het bloed groter dan normaal.

Omdat er nog tal van andere symptomen bestaan, maakten we ineens een speciale pagina over astmasymptomen.

Behandeling van astma

Allergenen vermijden en ontwijken

Indien je als astmapatiënt allergisch bent voor stoffen in je omgeving en je kan deze vermijden, dan is dit de belangrijkste en meest werkzame behandeling.

In gevallen van allergie voor huisstof moet blootstelling hieraan zoveel mogelijk beperkt worden. Er moet vooral gelet worden op de slaapkamer van de patiënt.

Deze slaapkamer moet periodiek grondig schoongemaakt worden. In zo’n geval dien je ook alle tapijten, gestoffeerde meubelen en niet-wasbare gordijnen te verwijderen.

Bekijk als astmapatiënt ook zeker en vast eens onze pagina over luchtreinigers voor op de slaapkamer. Daar we met z’n allen +/- één derde van ons leven in de slaapkamer doorbrengen kan zo’n oplossing het verschil maken! De volgende pagina’s bieden ook meer inzichten over luchtreiniging in slaapruimtes:

• Luchtfilter voor slaapkamer aankopen is goed voor de nachtrust volgens studie
• Luchtzuiveraar voor slaapkamer kopen – Wat is de juiste keuze?
• Stille luchtreinigers – Op wat dient u te te letten?
• Luchtververser voor slaapkamer kopen – Aandachtspunten

Hoewel contact met stuifmeel nooit helemaal vermeden kan worden, kan het beperkt worden. Bijvoorbeeld door:

• Zoveel mogelijk alle ramen dicht te houden,
• Door je verblijf in ruimten met airconditioning te beperken
• De lucht in je woning te reinigen met een geschikt luchtzuiveringsapparaat

Verhuizen (naar het buitenland)

Over verhuizen naar een ander klimaat wordt zeer verschillend gedacht. In sommige gevallen zullen de ouders van een astmatisch kind dit overwegen. In de hoop dat een droog en warm klimaat genezing zal brengen. Toch helpt dit zelden.

Soms zal het kind dan ontsnappen aan het stuifmeel of de schimmels waarvoor het gevoelig is. Maar… Vaak zal zich na twee of drie jaar in de nieuwe omgeving weer een allergie ontwikkelen voor ander stuifmeel.

Oudere mensen met een chronisch infectieuze astmatische bronchitis zijn vaak wel geholpen met verhuizing naar een droog en warm klimaat.

Bij intrinsiek (infectieus) astma moet de infectiehaard opgespoord en behandeld worden met een van de moderne antibiotica.

Desensibilisatiekuur

Astmapatiënten die contact met de allergenen waarvoor zij gevoelig zijn onmogelijk kunnen vermijden, kunnen opteren voor een desensibilisatiekuur.

Zo’n kuur bestaat uit onderhuidse injecties met toenemende dosissen van een extract van het allergeen of de allergenen die voor de patiënt schadelijk zijn.

Sommige astmalijders, maar lang niet allemaal, zijn hiermee geholpen.

Psychiatrische hulp is alleen nodig in de zeldzame gevallen dat er zich emotionele problemen voordoen die de astmatische aandoening verergeren.

Aan een astmatisch kind mogen geen onnodige beperkingen worden opgelegd. Het deelnemen aan normale activiteiten moet, voor zover het kind ze kan verdragen, worden aangemoedigd.

Bekijk ook zeker eens onze pagina vol tips over hoe je kinderastma kunt verlichten!

Medicatie voor astma-aanvallen

Elke situatie is anders. Contacteer uw huisarts voor een doeltreffende behandeling van uw astma-aanvallen.

Enkele illustraties van voorgeschreven medicatie:

• Bij een lichte aanval kunnen efedrinetabletten gegeven worden, die de zwelling van de slijmvliezen verminderen en de kramp opheffen.
• Inhalaties van isoproterenol of adrenaline (*aerosoltherapie) geven onmiddellijke verlichting. Alst astmapatiënt moet je leren om deze inhalaties zelf toe te passen. Om elk gevaar te vermijden mag je niet vaker dan vier tot zes maal in een etmaal inhaleren.
• Vaak helpen ook zetpillen met aminofylline.
• Bij zware aanvallen die plotseling optreden en snel verergeren, brengt een onderhuidse inspuiting van adrenaline verlichting, of een langzame injectie van aminofylline in een ader.
• Om het taaie slijm vloeibaar te maken en op te hoesten worden kaliumjodide en hoestmiddelen gegeven.

Raadpleeg altijd een medisch expert en bepaal nooit zelf welke medicijnen je zal nemen.

Evolutie en prognose

In ongeveer 20 à 30 procent van de astmagevallen die in de eerste kinderjaren beginnen, treedt tijdens de adolescentie verbetering op.

Op latere leeftijd is de kans op spontaan herstel veel geringer; veel waarschijnlijker is het dat de aanvallen geleidelijk frequenter en langduriger worden.

Vooral de infectieuze astma bij oudere mensen heeft de neiging chronisch te worden. Een hardnekkige, langdurige astma kan leiden tot longemfyseem.

Luchtreiniging van uw binnenlucht

Zoals hierboven werd uiteengezet, kan astma het gevolg zijn van een allergische reactie op allergenen. In bepaalde gevallen zijn deze allergenen microscopisch klein en zweven ze rond in jouw binnenlucht.

We denken hierbij aan de allergene uitwerpselen van huisstofmijten, huidschilfers van dieren, schimmelsporen, bacteriën, bioaerosols, stuifmeel, hondenallergenen, kattenallergenen, vogelallergenen, allergenen van cavia’s, enzovoort.

In dergelijke situaties ben u zeker en vast beter af met een duurzame oplossing qua schoonmaak en luchtreiniging.

Ook voor hele specifieke ruimtes zoals slaapkamers, kantoorruimtes of kelders bestaan er prachtige oplossingen om de kwaliteit van de binnenlucht te verbeteren.

Heeft u vragen of specifieke problemen? Contacteer ons gerust voor een gratis en vrijblijvend advies op maat!

Wij kunnen u helpen om de beste luchtreiniger en de beste anti-allergeen stofzuiger voor uw situatie te vinden.

Luchtreinigeradvies is onafhankelijk en houdt enkele rekening met uw wensen en behoeften (en niet met deze van producenten en merken).

Meer info gerelateerd aan astma: